Een artikel van Kees van Rixoort
Dit is deel 8 van de serie over eilandelijke stichtingen, verenigingen et cetera die een rol spelen op het gebied van cultuur, historie en erfgoed op Goeree-Overflakkee. Eerder verschenen artikelen over Stichting Podium, de Stichting tot Bescherming van het Dorpsgezicht, historische vereniging De Motte, WO2GO, het Genealogisch Centrum Goeree-Overflakkee, de Kunststichting Goedereede de Stichting Goereese Gemeenschap.
“Een gedicht moet verrassen en uitnodigen tot herlezen”
Magisch wit, pal in de wind, Er vloog een vogel, Bloemengroet, zes op een rij, Levenszin. Dit is geen gedicht, maar het zijn titels van gedichten die in het zevenenvijftigste nummer van het tijdschrift o-o-go staan. Samen met nog meer poëzie, waaronder een aantal trioletten (achtregelige refreindichten), en een verhaal over het veranderende landschap van Marias Velthuizen. Onder andere met de o-o-go timmert het collectief De Reizende Dichters aan de weg.
De o-o-go, literaire periodiek voor Goeree-Overflakkee, is al aan de vijftiende jaargang toe. Niet lang na de oprichting van De Reizende Dichters in 2008 verscheen het eerste nummer. Het paste goed bij het streven van het genootschap om poëzie op de kaart van Goeree-Overflakkee te zetten. Daarnaast wil de groep, die momenteel bestaat uit tien vrijetijdsdichters, elkaar onderling stimuleren, een platform zijn voor jong talent, poëzieactiviteiten organiseren en zich laten horen tijdens culturele evenementen.
Wie dicht er mee?
De Reizende Dichters zijn geen vereniging of stichting. Toch is er een bestuur. En een voorzitter. “Zo word ik genoemd”, zegt Niels Snoek. Hij vertelt over de totstandkoming van het collectief: “In 2007 was er op Lust en Last, de boerderij van Hein Mijs, een agriculturele dag. Daar waren bordjes geplaatst met gedichten. De gedichten waren ingestuurd na een oproep van Yvonne Broeren in de krant: Wie dicht er mee? Zelf deed ik ook mee. Op de agriculturele dag zelf kwam ik Yvonne tegen. We raakten aan de praat en kwamen tot de conclusie dat het mooi zou zijn om ook wat te doen tijdens de Gedichtendag in januari 2008. We nodigden alle dichters die iets hadden ingezonden uit. Bij René Mijnders kwamen we bij elkaar en als gelijkgestemde zielen besloten we een dichterscollectief op te richten.”
Reis over het eiland
Er was al een Reizend Orkest op Goeree-Overflakkee. De naam van het nieuwe genootschap sloot daar mooi op aan. De eerste activiteit van De Reizende Dichters, op Gedichtendag 2008, deed die naam alle eer aan. Het was een reis over het eiland met poëtische optredens op een keur aan bijzondere locaties: in de koekjesfabriek in Ouddorp (gehuld in witte jassen en met hygiëne bevorderende hoofddeksels), op de Markt in Goedereede, in het ziekenhuis te Dirksland, bij de middelbare scholen in Middelharnis, de molen van Stad aan ’t Haringvliet en – als afsluiting – het gemeentehuis te Oude-Tonge.
O, o, Goeree-Overflakkee
Het beviel goed. Het genootschap wilde dan ook graag verder reizen. “Voor een andere gedichtendag, in maart, maakten we een programma. Dat kwam in de eerste o-o-go. Het leek ons namelijk wel wat om een tijdschrift uit te geven”, vertelt Snoek. “Die naam? We zochten voor de website een naam die verder niet voorkwam en kwamen uit op drie keer de letter o – de meest volmaakte letter van het alfabet, drie cirkels – en de letter g, een mooie drukletter in Times New Roman. O, o, Goeree-Overflakkee, kun je ervan maken. Of: ooooh, Goeree-Overflakkee. Sommigen zeggen het met de g op z’n Engels. Helaas kwam er enige jaren later ook een onderwijsinstelling met de naam OOGO én een OGO voor ouderen. Tja, mensen die ons op internet zoeken, moeten natuurlijk niet denken dat we bingoavonden organiseren…”
Geen schrijvers
Ondanks het ‘plagiaat’ is de naam o-o-go gebleven, zowel op internet als op de cover van het tijdschrift van De Reizende Dichters. Het blad verschijnt vier keer per jaar. Abonneren kan via de website. Losse nummers zijn te koop bij enkele boekhandels op het eiland. De redactie bestaat behalve uit Niels Snoek ook uit journaliste Cora de Boed. “Wij zijn dichters en taalliefhebbers, maar geen schrijvers. Dat is een verschil”, verklaart de eerste de betrokkenheid van de laatste. “Het moet wel in orde zijn.”
In het tijdschrift staan de nieuwste gedichten van Reizende Dichters en gastschrijvers, naast een verhaal en meer en meer illustraties. Advertenties vind je er niet in. “De o-o-go is geen clubblaadje. Onze mededelingen staan op de website, of op Facebook. In ons poëzietijdschrift draait het puur om de gedichten.” Naast de reguliere o-o-go verschijnen nu en dan extra edities en Bladerboeken. “Als er te weinig ruimte is in het blad, maken we een boek.”
Het is nooit fout
De Reizende Dichters doen echter meer dan publiceren. Deelnemers van het collectief gaan ook naar basisscholen om leerlingen wegwijs te maken in poëzieland. “We proberen ze het plezier in creatief schrijven bij te brengen. Dat poëzie niet per se hoeft te rijmen, zoals een sinterklaasgedicht, maar dat je op allerlei manieren kunt dichten. Eigenlijk is het nooit fout. Het zou misschien anders kunnen, of beter, maar het gaat in de eerste plaats om het plezier dat je hebt als je een gedicht maakt. Dat proberen we over te dragen. Dichten is een manier om je gedachten of gevoelens onder woorden te brengen. Het kan iets zijn wat je ziet of opvalt. De kinderen gaan er ook zelf mee aan de slag”, zegt Snoek. De Reizende Dichters hebben daarnaast het initiatief genomen om een poëzieproject op te zetten op de middelbare scholen.
Poëzie als Zeewind
“Wat we nog meer hebben bereikt? Nou, De Reizende Dichters hebben een vaste rubriek in Groot Goeree-Overflakkee. Deze week staat stukje 263 in de krant. Er is vier keer per jaar een poëziepodium – voorheen Literair Café geheten, nu alweer een tijdje Poëzie als Zeewind, met vaste presentator Herman Maas – en één keer per jaar in het Watersnoodmuseum op Schouwen-Duiveland. Daar hebben we ook gedichten bij objecten geplaatst, net als in het Streekmuseum in Sommelsdijk en bij de Bunkerroute op de Punt. We hebben meegedaan aan de verlichte molen- en boerderijenroute en een paar keer geëxposeerd in de remonstrantse kerk. Verder hebben we ons project ‘overleden schrijvers van Goeree-Overflakkee’ op de website. Dat onderdeel van onze activiteiten gaat verder dan de poëzie. Tijdens de coronapandemie hebben we zeker niet stilgezeten. Zo organiseerden we bijvoorbeeld ‘Poëzie in tuinen’: bezoekers konden buiten op gepaste afstand gedichten lezen in Goedereede, Dirksland, Stad aan ’t Haringvliet en Herkingen.”
Motor van de samenleving
Kunnen we na veertien jaar zeggen dat De Reizende Dichters de poëzie op de eilandelijke kaart hebben gezet? Niels Snoek: “Aan de ene kant wel. Er liggen zeker mogelijkheden. Aan de andere kant verbaast het me dat een heleboel mensen van niets weten. Ze hebben het niet in de gaten, ze hebben geen idee. Ach, poëzie is en blijft lastig voor veel mensen. Landelijk gezien wordt er heel veel poëzie geschreven, maar het wordt weinig verkocht. Sommigen zeggen: poëzie is de motor van de samenleving. Er verschijnen gedichten bij geboorte, bij een huwelijk en als er iemand overlijdt. De belangrijke punten in je leven, die nodigen uit tot poëzie. De oudste geschriften zijn allemaal poëzie, want in een orale traditie, moest je een cadans en een ritme hebben om de tekst gemakkelijker te onthouden. Vanaf de Vijftigers is er veel cryptische poëzie geschreven. Ik denk dat veel mensen daarvan geschrokken zijn.”
Verrassend?
Op Goeree-Overflakkee zijn er, net als elders, ongetwijfeld mensen die dichten. Niet elke dichter kan zich echter zomaar aansluiten bij De Reizende Dichters. “Je moet wel in de groep passen en je moet wat tijd in het genootschap stoppen. Er zijn er ook die een poosje met ons meereizen.”
De dichters houden inspiratieavonden om elkaars gedichten te bespreken. Daarbij gaat het ook over kwaliteit. Maar wat is kwaliteit als het om poëzie gaat? Volgens Niels Snoek valt het niet mee om dat te omschrijven, maar bevat een geslaagd gedicht in ieder geval geen clichés en conclusies met een moraal. “Is het gedicht verrassend? Nodigt het uit tot herlezen?”
Meer informatie: www.oogo.cultuurpleingo.nl.
Contact opnemen met De Reizende Dichters kan via oogo@cultuurpleingo.nl.