De Ramp verbeeld
Het water als vijand. Op 1 februari 1953 was het écht raak in het zuidwesten van Nederland. Heel veel land kwam onder water te staan en ruim 1800 mensen verdronken. De Watersnoodramp blijft in de herinnering. Op Goeree-Overflakkee ben je ‘van voor de Ramp’ of ‘van na de Ramp’.
Hoe kon het water zo huishouden in die Rampnacht? Dat kwam door een combinatie van een zuidwestenstorm en springtij. Daar waren de meeste dijken niet tegen bestand. Het water stroomde met veel kracht de polders in. Bijna het hele eiland liep onder. Alleen Melissant, Dirksland en een deel van Ouddorp bleven droog. Op Goeree-Overflakkee verdronken 488 bewoners. Oude-Tonge was het zwaarst getroffen. Hier vielen 304 slachtoffers. In Nieuwe-Tonge en Stellendam verdronken ook veel mensen. Ongeveer 20.000 eilanders moesten tijdelijk verhuizen naar een droge en veilige woonplek.
Niet alleen mensen verdronken, maar ook veel dieren. Daarnaast was er grote schade aan dijken, wegen en gebouwen.
Direct na de Ramp kwam de hulpverlening op gang. Geld, goederen en helpers kwamen vanuit het hele land naar het rampgebied. Zelfs van over de grens was er veel hulp. Zoals geschenkwoningen uit landen als Zweden, Finland en Oostenrijk.
De Ramp heeft nog altijd een enorme impact. Er is blijvende aandacht voor het verhaal en er duiken ook steeds weer ‘nieuwe’ verhalen op. En kunstenaars die de Ramp verbeelden, zoals Maria van Ewijk uit Brabant. Haar kunstwerk is niet spectaculair, maar wel aangrijpend in al z’n eenvoud. Het heet ‘Oog in Oog met het Water’ en was tijdens de KunstKijk 2018 te zien in Stad aan ’t Haringvliet.
Verbeelden kan ook in poëtische woorden. De Reizende Dichters deden het. Hier staan delen uit hun gedichten die vooral met het oog in oog staan met het water te maken hebben.
de zee geeft
de zee neemt
worsteling
de zee geeft
de zee neemt
watersnood
Catherine van Vliet-Saivres
dubbele hartslag
in ruisende binnenzee
loslaten op de stroom
uit de schoot drijven
zacht kind van de wind
hoe zal je heten
kraai jij de morgen
drijf je weg op de golf
Greta Lugtmeier
stil en onbewogen
door het water
meegezogen
als in het diepste van een schelp
lig jij daar verborgen
Marian Kortekaas
als jij drijfnat
bodemloos
voorbij krampt
met loeiende kracht
jouw kreten
naar boven stoot
legt elke zenuw
de vezels bloot
water en water is water
Frouke Bienefelt
onstuimig
kolkend water
zoekt een weg
dijken breken
verwoestend water
overspoeld het land
daar waar
het niet gaan mag
Anne Hanse
namen golven
ijle verwijzing
naar herinnering
aan leven
even soms maar
Niels Snoek
Net op tijd, de helft van ’t huis stort in,
wordt meegesleurd. Daar gaat het fornuis.
De eethoek, kast, de borden en de glazen
spoelen op nietsontziende stromen naar
bestemming onbekend. Ze zien ’t gebeuren,
vol ongeloof en zoeken houvast bij elkaar.
Jolanda Holleman
vader, moeder
snel, het water komt eraan
neem wat te eten mee
en laten we naar de zolder gaan
ik zie de koeien al drijven
redden we onze vege lijven
de dijk is weggespoeld
ohh heeft de Here dit zo bedoeld?
Magda Haan
℘
inleidende tekst: Kees van Rixoort
samenstelling en foto’s: Niels Snoek